Niebieska niedźwiedzica, Joanna M. Chmielewska, ilustracje Jona Jung, Wydawnictwo Bajka, Warszawa 2012, ISBN: 978-83-61824-49-7; wiek 5+
W Niedźwiedziej Dolinie przychodzi na świat niebieska niedźwiedzica. Rodzice czekają na przybycie króla, który zgodnie z tradycją jako pierwszy odwiedza nowonarodzonego niedźwiadka a potem wydaje wielką ucztę na jego cześć. Mama i tata są zachwyceni urodą córeczki, ale król nie podziela ich entuzjazmu:
„Niedźwiedzie mogą być brązowe, czarne, białe albo szare. Niebieskich niedźwiedzi nie ma (…) To niedopuszczalne!”
Odmienność niedźwiedziczki budzi lęk i agresję pozostałych mieszkańców Doliny. Ich niechęć potęguje fakt, że Azul jest miła, wesoła i bardziej utalentowana od innych niedźwiedziątek. Bohaterka zostaje odrzucona, spotyka się z oszczerstwami i wyzwiskami. Mimo że Azul, tak jak wszyscy, ma potrzebę akceptacji i przynależności, nie poddaje się szykanom i nie pozwala przefarbować sobie futra. W końcu jednak rodzice, którzy nie mogą dłużej patrzeć na cierpienie córeczki, postanawiają wyprowadzić się do krainy, gdzie mieszkają żółte krokodyle, hipopotamy w paski i każdy może być taki, jaki jest. Tymczasem opuszczona przez Azul kraina niedźwiedzi traci wszystkie kolory, robi się nudna i ponura…
Książka mówi o tym, że trudno jest być innym, ale i niełatwo zaakceptować odmienność (zwłaszcza gdy „inny” jest zdolniejszy i ładniejszy od nas). To również książka o tym, jak wiele tracimy przez brak tolerancji. Zarówno wykluczeni, jak i ci, którzy wykluczają. Dla mnie „Niebieska niedźwiedzica” to również opowieść o sile charakteru. Mimo że bohaterka czuje się często samotna i nieszczęśliwa, dzielnie walczy o prawo do bycia sobą.
Historia Azul (bez moralizowania i grożenia palcem) uczy dzieci tolerancji i rozwija empatię (m.in. pokazując na przykładzie bohaterki, jak bardzo potrafią ranić słowa).
Książka daje również wsparcie dzieciom odrzucanym przez grupę z powodu swojej odmienności. Mali czytelnicy mogą odnaleźć w opisach stanów emocjonalnych bohaterki swoje trudne uczucia (np. poczucia niesprawiedliwego potraktowania, krzywdy), utożsamić się z Azul i znaleźć w niej wzór do naśladowania. Postawa dzielnej niedźwiedzicy daje siłę i odwagę do tego, żeby mimo presji grupy, pozostać sobą. Historia niebieskiej Azul może też podnieść samoocenę „innych”. Sukces bohaterki, z którą dziecko się utożsamia (król i pozostali mieszkańcy przepraszają na końcu niedźwiedziczkę i proszą, żeby wróciła do Niedźwiedziej Doliny) wpływa na zastępcze dowartościowanie i budowanie pozytywnego obrazu dziecka.
Opowiadanie Joanny M. Chmielewskiej ma wiele wątków i przesłań i może stanowić punkt wyjścia do rozmów nie tylko na temat inności i tolerancji, ale i agresji rówieśniczej czy asertywności. Czytałam też ciekawe scenariusze zajęć (w oparciu o „Niebieską niedźwiedzicę”) na temat niepełnosprawności i uchodźców.
„Niedźwiedzica” została Najlepszą Książką Dziecięca w konkursie „Przecinek i Kropka” w 2012 roku a w roku 2013 została wpisana na Listę Skarbów Muzeum Książki Dziecięcej.
Ilustracje Jony Jung (która zilustrowała min. „Florkę”, „Kosmitę” i „Lucjana”) bardzo dobrze oddają przeżycia bohaterki i jej rodziny.
Problem odrzucenia ze względu na inność poruszają również „Kolorowy szalik”, „Morze ciche”, „Cud chłopak” i „Obcy w lesie”