JAK WYKORZYSTYWAĆ BAJKOTERAPIĘ DO PRACY Z DZIEĆMI?

by admin

JAK WYKORZYSTYWAĆ BAJKOTERAPIĘ DO PRACY Z DZIEĆMI?

Opowiadania terapeutyczne mogą oczywiście pomagać dzieciom po przeżyciach kryzysowych, które przeżyły katastrofę, cierpią na przewlekłe choroby, ofiarom przemocy itd.  Należy jednak pamiętać, że bajkoterapia jest skierowana do wszystkich dzieci, bo każde dziecko w toku swego rozwoju doświadcza sytuacji lękotwórczych i musi rozwiązywać różne problemy.

Bajki psychoedukacyjne wspierają głównie proces wychowawczy (zmiana zachowań i postaw) i mogą być wykorzystywane przez rodziców i opiekunów zarówno do pracy z  indywidualnym dzieckiem, jak i z grupą (np. gdy chcemy  nauczyć dzieci dzielenia się z innymi, radzenia sobie z agresją ze strony rówieśników).  Natomiast bajki psychoterapeutyczne stosujemy gdy chcemy pracować z emocjami np. chcemy pomóc dzieciom zredukować lęki wynikające z niezaspokojonych potrzeb, zniwelować niepożądane stany emocjonalne, takie jak wstyd, poczucie winy, podnieść samoocenę dziecka. Bajki psychoterapeutyczne mają częściej zastosowanie w pracy indywidualnej.

Opowiadania psychoterapeutyczne i psychoedukacyjne możemy czytać, gdy dziecko aktualnie boryka się z jakimś problemem (np. boi się ciemności, w domu pojawiło się młodsze rodzeństwo, rodzina zmieniła miejsce zamieszkania),  mogą być również stosowane zapobiegawczo, gdy wiemy, że nastąpi jakaś trudna dla dziecka sytuacja i zależy nam, by dobrze przygotować dziecko do czekającego je zadania, by ograniczyć negatywne skutki stresującej sytuacji (np. przed pobytem w szpitalu, wyjazdem rodzica, zmianą nauczycielki). Bajki terapeutyczne mogą być też wykorzystywane do celów profilaktyki długoterminowej. Lektura daje dziecku możliwości zaistnienia w sytuacji trudnej w sposób bezpieczny i zdobycia zastępczego doświadczenia i wiedzy. W ten sposób dziecko nabywa kompetencje i wypracowuje sobie, niejako na zapas,  skuteczne sposoby radzenia sobie z trudnościami życiowymi, z których, w razie potrzeby, będzie mogło skorzystać w przyszłości.

Bajki relaksacyjne stosujemy w sytuacjach, kiedy konieczne jest wyciszenie dzieci, rozładowanie napięć itp.

Nie chodzi oczywiście o to, żeby czytać dzieciom do poduszki książki na wszystkie trudne tematy, ale żeby sięgać po nie, jak po lekarstwa z apteczki, kiedy zajdzie taka potrzeba (czasami doraźnie, czasami profilaktycznie) i odpowiednio  je dawkować.

Bajek nie można traktować jak cudowny lek, który działa niezawodnie na wszystkie dzieci i wszystkie problemy. Niektórych bajek dziecko może nie zrozumieć, niektóre nie wywrą żadnego skutku, ale część okaże się dla dziecka ważna i będzie na nie oddziaływać. O tym, że dany problem jest dla dziecka istotny może świadczyć zarówno proszenie o wielokrotne powtarzanie bajki, jak i gwałtowne odmawianie słuchania. Czasami konfrontacja z bohaterem, który znajduje się w podobnej sytuacji, jest dla dziecka zbyt trudna. Wtedy dobrze wrócić do książki za jakiś czas.

Należy pamiętać, że bajka nie działa natychmiast. Głównym celem tych bajek jest obniżenie lęku a ten proces musi potrwać. Często trzeba przeczytać daną książkę kilkakrotnie a potem dać dziecku czas na jej „przetrawienie”. Należy dać dziecku czas na przemyślenie i przepracowanie tekstu.

Podczas lektury nie należy tłumaczyć tekstu, wskazywać nachalnie na podobieństwa pomiędzy sytuacją bohatera i dziecka (dziecko powinno je samo wychwycić). Postępowanie po lekturze zależy od reakcji dziecka – może będzie zadawało pytania, płakało, opowie o emocjach, które wzbudziła książka albo nie będzie chciało w ogóle rozmawiać.

Warto zaznaczyć, że bajki terapeutyczne w rozumieniu literatury przedmiotu, to nie jedyny materiał czytelniczy wykorzystywany w biblioterapii dziecięcej. Większość z prezentowanych na blogu pozycji NIE jest bajkami terapeutycznymi (nie zostały napisane specjalnie na potrzeby terapii, nie posiadają budowy i cech charakterystycznych dla bajki terapeutycznej albo są przeznaczone dla dzieci starszych niż 9 lat itd.), ale z powodzeniem mogą być wykorzystywane do realizacji celów terapeutycznych (umacniają dziecko i pomagają mu radzić sobie z życiowymi trudnościami). Więcej o  tekstach z potencjałem biblioterapeutycznym przeczytasz w zakładce Biblioterapia.

Podstawą biblioterapii jest tekst, ale trzeba pamiętać, że zajęcia biblioterapeutyczne nie ograniczają się do samej lektury. Konieczne jest jego omówienie tekstu i przepracowanie problemu przy pomocy dodatkowych aktywności. Rola biblioterapeuty polega na zdiagnozowaniu problemu i odpowiednim doborze lektury i innych metod pracy, które pomogą osiągnąć zamierzony cel terapeutyczny. Można wykorzystać zabawy ruchowe, prace plastyczne, elementy dramy, muzykoterapii itd.

Gotowe scenariusze do zajęć można znaleźć w czasopiśmie Biblioterapeuta wydawanym przez Polskie Towarzystwo Biblioterapeutyczne.

Opracowanie: Iwona Czesiul – Budkowska na podstawie:

  • Bajką w pająka,  Rozmowa z Katarzyną  Klimowicz opublikowana w Wysokich Obcasach 30.04.2007 r.
  • Bajki, które leczą część I, Doris Brett, przekład Małgorzata Trzebiatowska, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2006, ISBN: 978-83-87957-65-0
  • Bajki, które leczą część II, Doris Brett, przekład Hanna Dankiewicz, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005, ISBN: 978-83-87957-67-4
  • Bajki terapeutyczne dla dzieci cz. 1, Maria Molicka,  Media Rodzina, Poznań 1999, ISBN: 978-83-7278-010-2
  • Bajki terapeutyczne dla dzieci cz. 2, Maria Molicka,  Media Rodzina, Poznań 2003, ISBN: 978-83-7278-099-7
  • Bajkoterapia czyli dla małych i dużych o tym, jak bajki mogą pomagać,  Nasza Księgarnia, Warszawa 2009. Posłowie do książki autorstwa Katarzyny Klimowicz.
  • Bajkoterapia jako rodzaj biblioterapii w procesie budowania zasobów osobistych i terapii,  Maria Molicka, w: Bliżej Przedszkola  2008 nr 2 s. 20-23
  • Bajkoterapia. O lękach dzieci i nowej metodzie terapii,  Maria Molicka, Media Rodzina, Poznań 2002, ISBN:  978-83-7278-041-6
  • Brak magii, morału, pokazywanie uczuć, rozmowa z Katarzyną Klimowicz opublikowana na portalu egodziecka 18.09.2011 r.
  • Krecik z bajki przegania duchy – rozmowa z Katarzyną Klimowicz opublikowana w  Gazecie Wyborczej 21.03.2008 r.
  • Materiały do autorskich warsztatów bajkoterapeutycznych opracowane przez autorów serwisu ABCbaby.pl we współpracy z Marią Molicką

To zaledwie zarys tematyki. Wszystkich, którzy chcieliby zasięgnąć więcej informacji, odsyłam do bogatej literatury przedmiotu. Bibliografię można znaleźć tutaj

Podobne wpisy

error: Content is protected !!