RODZAJE BAJEK TERAPEUTYCZNYCH

by admin

RODZAJE BAJEK TERAPEUTYCZNYCH

Bajki terapeutyczne możemy podzielić na trzy rodzaje: bajki psychoedukacyjne, psychoterapeutyczne i relaksacyjne [1]:

Bajki psychoedukacyjne – wspierają rozwój dziecka głównie w aspekcie poznawczym, ich celem jest zmiana postaw i zachowań dziecka. Może to dotyczyć sytuacji, w których chcemy nauczyć dziecko wytrwałości w działaniu, przekonać do sprzątania zabawek, jak i gdy chcemy by było ostrożne w kontaktach z obcymi. W bajkach psychoedukacyjnych kładzie się nacisk na strategie skutecznego radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Ten typ bajki powinien dawać przykłady działań, wzory zachowań, dzięki którym możemy rozwiązać problem. Maria Molicka nazwała te opowiadania „sfabularyzowaną poradą psychologa”.[2] Nie może to być jednak moralizatorstwo i „wciskanie” dobrych rozwiązań, tylko propozycja.

Mimo iż bajki psychoedukacyjne mają przekazać wiedzę potrzebną  do efektywnego radzenia sobie w sytuacji trudnej, to i w tych bajkach konieczne jest pisanie o emocjach (nie można skupić się tylko na rozwiązywaniu problemu, trzeba pokazać dziecku, że zanim znajdzie rozwiązanie problemu musi stawić czoła różnym trudnym emocjom np. zazdrości, wstydowi czy złości).

Należy również podkreślić, że bajki terapeutyczne  nie zawsze podsuwają  konkretne rozwiązanie trudnej sytuacji. Na niektóre problemy dzieci nie mają wpływu (np. własna niepełnosprawność, alkoholizm rodzica). Wtedy rola bajek polega na pomocy dziecku w „przepracowaniu” problemu czyli zrozumieniu i zaakceptowaniu tego, co się wydarzyło, zmianie sposobu myślenia o sytuacji trudnej, oswojeniu się z nią. Czytając opowiadanie o bohaterze, któremu przydarzyło się coś podobnego, dziecko zyskuje również pocieszenie, że nie jest pierwszym ani jedynym człowiekiem na świecie, który ma taki kłopot, natomiast szczęśliwe zakończenie daje dziecku nadzieję, że również jego historia znajdzie pomyślne rozwiązanie. Wsparcie może również polegać na dowartościowaniu uczuć dziecka, pokazaniu, że inni czują podobnie i daniu przyzwoleniu na odczuwanie trudnych emocji.

Bajki psychoterapeutyczne dają zarówno wsparcie poznawcze jak i emocjonalne, jednak głównie mają kompensować niezaspokojone potrzeby bezpieczeństwa, miłości, przynależności, akceptacji i uznania, i w ten sposób obniżyć lęki. Bajki psychoterapeutyczne mają zastępczo dowartościować, podnieść samoocenę dziecka. Fabuła musi być bardziej rozbudowana. Ułożenie bajki psychoterapeutycznej wymaga dobrej analizy emocji (lęku, strachu, smutku), których ma ona dotyczyć. Jeżeli dziecko obgryza paznokcie, to nie ma sensu pisać dla niego bajki, że to nieładny zwyczaj. Trzeba się zastanowić dlaczego dziecko to robi, jaka jest tego przyczyna.

Często mamy do czynienia z bajkami, które stoją na pograniczu tych dwóch typów bajek.

Bajki relaksacyjne posługują się wizualizacją i mają za zadanie wywołanie odprężenia i uspokojenia np.: po emocjonującym dniu albo gdy dziecko przeżyło jakąś trudną sytuację (na przykład było szczepione). Bajki relaksacyjne trwają do 7 minut. Ich akcja toczy się w przyjaznym, spokojnym i bezpiecznym miejscu i nie może być dynamiczna. Bohater opisuje, to co widzi, słyszy i czuje. W bajkach relaksacyjnych należy odwoływać się do wszystkich zmysłów (np. przywoływać szum drzew, widok fal uderzających o brzeg, zapach polnych kwiatów). W bajkach relaksacyjnych pojawia się często motyw wody i latania, którym przypisuje się właściwości uspakajające. Łagodna muzyka w tle również sprzyja relaksowi Bardzo ważne jest też stopniowe wprowadzanie dzieci w stan rozluźnienia. Bajka relaksacyjna powinna składać się z trzech etapów tj. wyjaśnienie sytuacji, właściwa relaksacja (faza bezwładu), wyjście z relaksacji. Po relaksie (usunięcie zmęczenia i napięcia) dziecko powinno poczuć przypływ energii.

[1] Por. Maria Molicka, „Bajkoterapia. O lękach i nowej metodzie terapii” strona 153.

[2] M. Molicka, „Bajkoterapia. O lękach dzieci i nowej metodzie terapii,”  str. 162.

Opracowanie: Iwona Czesiul – Budkowska na podstawie:

  • Bajką w pająka,  Rozmowa z Katarzyną  Klimowicz opublikowana w Wysokich Obcasach 30.04.2007 r.
  • Bajki, które leczą część I, Doris Brett, przekład Małgorzata Trzebiatowska, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2006, ISBN: 978-83-87957-65-0
  • Bajki, które leczą część II, Doris Brett, przekład Hanna Dankiewicz, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005, ISBN: 978-83-87957-67-4,
  • Bajki terapeutyczne dla dzieci cz. 1, Maria Molicka,  Media Rodzina, Poznań 1999, ISBN: 978-83-7278-010-2
  • Bajki terapeutyczne dla dzieci cz. 2, Maria Molicka,  Media Rodzina, Poznań 2003, ISBN: 978-83-7278-099-7
  • Bajkoterapia czyli dla małych i dużych o tym, jak bajki mogą pomagać,  Nasza Księgarnia, Warszawa 2009. Posłowie do książki autorstwa Katarzyny Klimowicz.
  • Bajkoterapia jako rodzaj biblioterapii w procesie budowania zasobów osobistych i terapii,  Maria Molicka, w: Bliżej Przedszkola  2008 nr 2 s. 20-23
  • Bajkoterapia. O lękach dzieci i nowej metodzie terapii,  Maria Molicka, Media Rodzina, Poznań 2002, ISBN:  978-83-7278-041-6
  • Brak magii, morału, pokazywanie uczuć, rozmowa z Katarzyną Klimowicz opublikowana na portalu egodziecka 18.09.2011 r.
  • Krecik z bajki przegania duchy – rozmowa z Katarzyną Klimowicz opublikowana w  Gazecie Wyborczej 21.03.2008 r.
  • Materiały do autorskich warsztatów bajkoterapeutycznych opracowane przez autorów serwisu ABCbaby.pl we współpracy z Marią Molicką

To zaledwie zarys tematyki. Wszystkich, którzy chcieliby zasięgnąć więcej informacji, odsyłam do bogatej literatury przedmiotu. Bibliografię można znaleźć tutaj

Podobne wpisy

error: Content is protected !!