Czy Wasze dzieci też mówiły, że sprzątanie pokoju zajmie im rok, albo nawet tydzień? Albo że jutro w przedszkolu miały angielski? Dzieciom trudno zrozumieć, czym jest czas. Jak to się dzieje, że jest i stale płynie, chociaż go nie widać? Jak to jest, że czasami pędzi, a innym razem się wlecze? I co to właściwie znaczy „niedługo”, „za chwilę”, „zaraz” albo „dawno”? Znalazłam fantastyczne książki, które tłumaczą dzieciom abstrakcyjne pojęcie czasu, pokazując im jego wpływ na nas i nasze życie i konkretne przykłady zmian spowodowanych upływem czasu. Jestem pewna, że te tytuły spodobają się również dorosłym, którzy już od dawna znają się na zegarku:)
Czy to długo, czy krótko?, Izabela Zięba, ilustracje Urszula Palusińska, Wydawnictwo Dwie Siostry, Warszawa 2019, ISBN: 978-83-8150-019-7; wiek 5+
„Czy to długo, czy krótko?” to bardzo dowcipna i fantastycznie zilustrowana (bardzo lubię ilustracje Uli Palusińskiej) książka o względności czasu. Autorki tłumaczą upływ czasu odwołując się do sytuacji i zdarzeń znanych dzieciom z własnego doświadczenia. Każda z 16 rozkładówek jest poświęcona jednej jednostce czasu: 1 minuta, 5 minut, 10 minut, 15 minut, 30 minut, 45 minut,1 godzina, 1,5 godziny, 2 godziny, 3 godziny, 10 godzin, 1 tydzień, 2 miesiące, 1 rok, 18 lat i pytaniu „Czy to długo, czy krótko?”. Na każde z tych pytań otrzymujemy dwie odpowiedzi, które pokazują, że wszystko zależy od sytuacji. Na przykład: 1 minuta. Tyle trzeba poczekać, aż mama skończy rozmawiać przez telefon. To krótko, kiedy czekając można rysować patykiem po ziemi, ale długo, gdy pod ręką nie ma żadnego patyka. 15 minut. Tyle może trwać wizyta u dentysty. To bardzo krótko, kiedy czekamy na swoją kolej i bardzo długo, kiedy to my siedzimy na fotelu dentystycznym. Wakacje trwają 2 miesiące. Dla większości uczniów to zdecydowanie za krótko, ale dla dzieci, które nie mogą się doczekać aż zostaną pierwszakami, to długo. Genialne są te przykłady, prawda? Niektóre szczególnie trafią do dorosłych:
3 godziny. Tyle mogą trwać zakupy. Czy to długo, czy krótko? Krótko dla mamy, która zawsze ma za mało ubrań, a długo dla taty, który zawsze ma za mało cierpliwości.
18 lat. Tyle musi czekać każde dziecko, aż będzie dorosłe. Czy to długo, czy krótko? Dla dziecko to bardzo długo, ale dla jego mamy zawsze, ale to naprawdę zawsze, za krótko.
Czas czarodziej, Isabel Minhòs Martins, Madalena Matoso, przekład Babaryba, Wydawnictwo Babaryba, Warszawa 2016, ISBN: 978-83-62965-41-0; wiek 5+
Picturebook autorstwa Madaleny Matoso i Isabeli Minhos Martins pokazuje dzieciom, słowem i obrazem, czarodziejskie sztuczki czasu. Sztuczki, które sprawiają, że zmienia się świat wokół nas i my sami się zmieniamy:
Z czasem dziecko staje się coraz wyższe a ołówek coraz krótszy.
Nie możemy zobaczyć ani dotknąć czasu, ale skutki jego działania są widoczne: gumka się ściera, chleb czerstwieje, kartki książki żółkną. Wiele obrazków dotyczy przemijania, ale książka nie jest smutna, raczej pokazuje, że coś się kończy, a coś nowego się zaczyna np.
Z czasem wanna zrobi się za mała do pływania… ale za to basen będzie w końcu w sam raz.
Dziecko wyrasta z ubrań, ale nabywa nowe umiejętności i to co było trudne, np. wiązanie sznurówek, staje się dla niego łatwe. Duży plus dla autorek za sięganie po oryginalne przykłady obrazujące upływ czasu:
Nieprzycinana grzywka wpada do oczu.
Wzrok przyzwyczaja się do ciemności.
I piękną konkluzję na koniec, że jest coś, co nie boi się upływu czasu – miłość łącząca nas z naszymi bliskimi.
Jeszcze pięć minut, Marta Altés, przekład Marta Bręgiel-Pant, Wydawnictwo Tako, Toruń 2019, ISBN: 978-83-654-8047-7; wiek 4+
Czas to taka dziwna rzecz.
Tata dużo o nim mówi.
Ale wydaje mi się,
że znam się na czasie lepiej niż on.
„Jeszcze pięć minut” to ciepła i zabawna historia o tym, jak różnie upływ czasu postrzegają dzieci i dorośli. W książce podglądamy jeden dzień z życia lisiej rodziny: taty, który zawsze się spieszy i jego dwóch synków, którzy na wszystko mają czas. Kiedy tata prosi rano o jeszcze pięć minut snu jest przekonany, że to bardzo krótko, ale synkowie wiedzą, że pięć minut zupełnie wystarczy, żeby tata nie poznał kuchni. Kiedy tata stara się zdążyć na autobus, dzieci uważają, że zawsze znajdzie się czas na gonitwy w przedpokoju w jednym bucie i wskoczenie do każdej kałuży w drodze na przystanek. A kiedy liski są przekonane, że zabawa na urodzinach kolegi dopiero się zaczęła, tata oznajmia, że czas wracać do domu. Chłopcy zauważają, że podczas zabawy czas gna jak szalony, a kiedy na coś czekają, czas dłuży się niemiłosiernie (na przykład kiedy są głodni i czekają na obiad, albo kiedy czekają aż zasadzona przez nich roślinka wykiełkuje z nasionka). Ale co do jednego tata i jego urwisy są zgodni – najlepszy jest czas spędzany razem. Szczególnie na wspólnej lekturze.
Przed i po, Anne-Margot Ramstein, Matthias Aregui, Wydawnictwo Format, Wrocław 2016, ISBN: 978-83-61488-14-9, wiek 5+
To ulubiona książka mojej córki w tym zestawieniu. Książka beztekstowa, która przy pomocy samych obrazów pokazuje dzieciom upływ czasu i związane z tym zmiany. Na sąsiadujących stronach jednej rozkładówki (albo czasami na dwóch rozkładówkach) widzimy ten sam przedmiot (miejsce, osoby) wcześniej i później, przed i po. Obserwujemy, jak przedmiot zmienił się pod wpływem działania czasu. Te zmiany mogą być różne, polegać na rośnięciu, rozwijaniu się, budowaniu, tworzeniu, ale i starzeniu się, zużywaniu, niszczeniu. Znajdziemy tu zestawienia proste, oczywiste, takie jak dzień i noc, jajko i kura, pączek i kwiat i bardziej rozbudowane, w których związki przyczynowo-skutkowe nie są tak jednoznaczne np. bujany konik i bujany fotel. Ilustracje skłaniają do refleksji i rozmów na temat szeroko pojętej zmiany, jaką niesie ze sobą upływający czas. To książka, która działa na wyobraźnię i inspiruje do snucia swoich własnych opowieści. Obrazy dają możliwość różnych interpretacji, dlatego tworzone na ich podstawie historie będą przez każdego odczytane i opowiedziane inaczej, a czytelnik w każdym wieku znajdzie tu swój poziom odczytania tekstu, zależny od jego wiedzy i życiowego doświadczenia. Jak pisze wydawca:
Najmłodsi odpowiedzą na pytanie: „Co się zmieniło?”, starsi pójdą dalej: „Dlaczego? Jak? Po co? W jakim celu? Z jakiej przyczyny? Z jakim skutkiem? Czy warto?”.
Książkę można „czytać” strona po stronie, albo w dowolnej kolejności np. wybierając interesujące nas motywy. To lektura, do której można wracać wielokrotnie i za każdym razem znajdziemy w niej coś nowego. Autorzy „Przed i po” otrzymali w 2015 roku nagrodę Bologna Ragazzi Award nazywaną „ilustratorskim Oskarem”.
