O choroba – recenzja

O choroba, Boguś Janiszewski, ilustracje Max Skorwider, Wydawnictwo Agora, 2021, wiek 12+

To jest sztos

Miałam już gotowy ranking najważniejszych książek dla niedorosłych czytelników, które przeczytałam w 2021 roku. Chciałam Wam go niedługo przedstawić, ale otrzymałam od Wydawnictwa Agora przesyłkę z książką „O, choroba” i… ranking diabli wzięli. Dlaczego ta książka wysunęła się na prowadzenie?

Po pierwsze temat

Diagnoza onkologiczna dotyczy niemal każdej rodziny. Mimo powszechności problemu, temat raka jest nadal tematem tabu. Rodzice często unikają rozmów z dziećmi na temat choroby członka rodziny (nie mówiąc już o sytuacji, kiedy chore jest samo dziecko) sądząc, że w ten sposób je chronią. Tymczasem niewiedza jest dla dziecka gorsza niż nawet najtrudniejsza informacja. Ukrywając prawdę zostawiamy dzieci na pastwę wywołujących paniczny lęk domysłów i wyobrażeń. Im jaśniej, konkretniej mówimy dziecku o chorobie, tym łatwiej będzie mu odnaleźć się w tej sytuacji i uporać się z trudnymi emocjami.

Po drugie przedstawienie tematu

„O choroba” to dzieło Bogusia Janiszewskiego i Maksa Skorwidera, autorów książek należących do genialnej serii „To, o czym dorośli ci nie mówią (bo często sami nie wiedzą)”, dzięki którym młodzi czytelnicy przyswajają złożone zagadnienia z różnych dziedzin (polityka, ekonomia, sztuczna inteligencja, klimat itd.) z wypiekami na twarzy i nierzadko zaśmiewając się do łez! Trudno w to uwierzyć, ale i informacje na temat raka duetowi Janiszewski & Skorwider udało się przekazać (słowem i obrazem) w zrozumiały i interesujący sposób. Przystępnie, ale nie infantylnie. Merytorycznie, ale wciągająco i z humorem. Empatycznie, ale nie ckliwie. Szacunek Panowie.

Pod względem formy „O, choroba”  nieco różni się od pozostałych książek autorów. Poprzednie były książkami popularnonaukowymi z komiksowymi ilustracjami, tu mamy powieść graficzną łączącą w sobie fabułę i elementy non-fiction.

Po trzecie działanie

„O, choroba” to książka, która niesie realną pomoc. Komiks powstał z inicjatywy Fundacji Iskierka, żeby pomóc dzieciom oswoić chorobę nowotworową, bo to co znane, zrozumiałe, staje się mniej przerażające. Przed napisaniem książki autor rozmawiał z psychologami, lekarzami i samymi  dziećmi z doświadczeniem choroby nowotworowej. Prezesce Fundacji Iskierka  zależało, żeby pokazać jak dzieci odbierają, rozumieją i przeżywają chorobę, dlatego całość została opowiedziana z punktu widzenia dziecka.

Bohaterką książki jest 12 letnia Adela, która choruje na białaczkę. Białaczka przyjmuje w książce postać starszej pani, która składa dziewczynce nagłą i niezapowiedzianą wizytę. Staruszka jest niechcianym gościem, ale obiecuje poczekać z Adelą na powrót zdrowia i staje się jej przewodniczką w procesie zdrowienia, tłumacząc dziewczynce, na czym polega jej choroba, co się dzieje w jej ciele i co sama może zrobić, żeby szybciej wyzdrowieć.

„Potrzebuję twojej uwagi i troski”.

„Szybciej wyzdrowiejesz, jeżeli pogodzisz się z moim istnieniem, zaakceptujesz”.

Historia Adeli może pomóc młodym czytelnikom na kilka sposobów:

1. W książce znajdziemy olbrzymią dawkę wiedzy o nowotworach, układzie odpornościowym i o tym, co się dzieje w organizmie, który walczy z rakiem (akcja rozgrywa się na onkologii dziecięcej i we wnętrzu organizmu chorej bohaterki). To ułatwia choremu dziecku zrozumienie sytuacji, w której się znalazło.
2. Opowiadanie o Adeli oswaja z procesem diagnostycznym (badania usg, rtg, rezonans magnetyczny, biopsja), procesem leczenia i jego skutkami ubocznymi. Autorzy piszą o raku bardzo szczerze: o bólu, wypadaniu włosów, wymiotach po chemioterapii, ale kiedy wiemy, co nas czeka, boimy się mniej.
3. „O, choroba” oswaja też z długotrwałą hospitalizacją. Autorzy nie idealizuj terapii, piszą bardzo szczerze o bólu, wypadaniu włosów, wymiotach po chemii itd., ale jednocześnie odczarowują szpitalne życie. Po tej lekturze dziecięcy oddział onkologiczny przestanie nam się kojarzyć wyłącznie ze smutkiem, lękiem i cierpieniem.
4.  Opowiadanie o Adeli pokazuje dzieciom z nowotworem, że nie są osamotnione w swoich zmaganiach z chorobą. Może im pomóc zaakceptować własną chorobę, pogodzić się z koniecznością pobytu w szpitalu i leczenia i przepracować trudne emocje. Spersonalizowana białaczka cierpliwie znosi strach, bezsilność, złość i bunt bohaterki i pomaga jej odzyskać stopniowo spokój i nadzieję.
5. Historia Adeli, od której odwrócili się znajomi, pokazuje też, że osoby zdrowe często nie potrafią odnaleźć się w sytuacji czyjejś choroby, boją się, nie wiedzą jak się zachować. Może ta lektura ułatwi dzieciom powroty po leczeniu do środowiska rówieśników? 

Nie tylko dla dzieci z chorobą nowotworową

Książka nie jest skierowana wyłącznie do dzieci u których zdiagnozowano chorobę nowotworową. To książka dla wszystkich, bo każdy z nas ma lub będzie miał styczność z osobą, która choruje na raka. Warto wiedzieć, jak mądrze towarzyszyć jej w chorobie, jak wspierać i rozmawiać.

Komiks został wydany jako kolejny charytatywny projekt Wydawnictwa Agora (Pamiętacie „Wszystkie kolory świata”?). Dochód ze sprzedaży książki zostanie przeznaczony na wsparcie psychologiczne dzieci z chorobami nowotworowymi i ich rodziców. Mogę Was zapewnić, że zakup książki to będzie najlepiej wydane 35 zł w tym roku.

„O, choroba” otrzymała nagrodę edytorską Dobre Strony wręczaną podczas Wrocławskich Targów Dobrych Książek i przyznawaną za najpiękniej wydaną książkę dla młodych czytelników, a także wyróżnienie w konkursie Książka Roku 2021 Polskiej Sekcji IBBY w kategorii graficznej.

Bardzo polecam również książkę Bogusia o strachu „Kurzol. Strach się bać„