ZŁY PAN

by admin

Zły Pan, Gro Dahle, przekład Paweł Urbanik, ilustracje Svein Nyhus, Wydawnictwo EneDueRabe, Gdańsk  2013, ISBN 978-83-625566-20-4

img_9262-22 „Zły Pan” Gro Dahle porusza, do tej pory prawie nieobecny  w literaturze dla dzieci, temat przemocy w rodzinie. Książka jest ważna nie tylko jako narzędzie do pracy terapeutycznej z dziećmi, które doświadczyły przemocy domowej. Jej ukazanie się może również przyczynić się do podniesienia  społecznej wrażliwości w odniesieniu do zjawiska przemocy wobec dzieci. To bardzo istotne, zwłaszcza w kontekście przeprowadzonych kilka lat temu badań, z których wynika, że przyzwolenie społeczne na bicie dzieci jest w Polsce nadal wysokie [CBOS 2008 raport BS/106/2008].

Kiedy tata wraca do domu, kilkuletni Boj zaczyna nasłuchiwać. Obserwuje uważnie każdy ruch ojca, żeby odgadnąć, w jakim jest humorze i przewidzieć, jak się dziś zachowa. Tata czasami jest spokojny i wesoły, a czasami nagle, zupełnie bez powodu, zamienia się w kogoś obcego i strasznego. Wtedy krzyczy, rzuca meblami i bije Boja oraz jego mamę. Potem przeprasza i obiecuje, że już nigdy więcej nie będzie. Mama owija bandażem zranione dłonie taty i tata jest znowu miły.  Aż do następnego razu.

Te nagłe zmiany nastroju ojca sprawiają, że Boj żyje w ciągłym napięciu i niepewności.  Syn nie ma jednak żalu do taty. Tłumaczy sobie, że to „Zły Pan” przejmuje kontrolę nad tatą i każe mu robić te wszystkie złe rzeczy.  Chłopiec obwinia też siebie o powodowanie wybuchów złości ojca.

„Dlaczego Tata tak się gniewa? – myśli Boj. Może to moja wina? – zastanawia się Boj. Będę grzeczniejszy. Będę lepszy. Zrobię wszystko. Przepraszam, przepraszam, mój Tatusiu.”

Boj nie znajduje również wsparcia w mamie, która stale go upomina, żeby był cicho i nie denerwował taty oraz godzi się na krzywdzenie dziecka tłumacząc, że tak musi być

Bo przecież kto naprawiłby komputer?  Kto zreperowałby samochód albo wymienił żarówki (…) Jak byśmy poradzili sobie bez Taty?”.

Widząc że Zły Pan jest silniejszy od rodziców, że nie potrafią sobie z nim poradzić, Boj decyduje się wreszcie wyjawić „tajemniczą tajemnicę” i poprosić kogoś o pomoc. Boj pisze list do króla. Na ostatniej ilustracji widzimy Boja i tatę zajętych wesołą zabawą.

Autorka w bardzo przejmujący sposób opisuje uczucia dziecka krzywdzonego przez najbliższą osobę, somatyczne reakcje na przemoc i strach:

„Boj czuje jak pod skórą coś się napina. Boja bolą rączki. Serduszko Boja bije coraz szybciej…”

Również ilustracje Sveina Nyhusa bardzo sugestywnie oddają emocje chłopca.  Patrząc na rysunek przedstawiający  Boja skulonego pod ścianą czujemy jego przerażenie, widzimy, jak stara się przestać oddychać, stać się niewidzialnym, niemal  słyszymy bicie jego serca.

W Norwegii książka „Zły Pan” jest elementem programu „Świadek przemocy” i jest wykorzystywana jako narzędzie terapeutyczne dla dzieci z rodzin przemocowych. Opowiadanie o Boju pomaga dzieciom „otworzyć się”, zachęca, żeby zaczęły mówić o swoich kłopotach i szukały pomocy poza domem. Książka może również uwolnić dziecko od poczucia winy, wskazując wyraźnie, że winę za sytuację w domu ponoszą wyłącznie rodzice. Daje też dziecku wsparcie poprzez pokazanie, że nie jest samo, że inni mają podobne problemy i znajdują rozwiązanie a pozytywne zakończenie historii Boja daje dziecku nadzieję, że i jego sytuacja odmieni się na lepsze. Bardzo ważny jest tu przekaz, że zawsze jest wyjście sytuacji, że należy przełamać lęk i wstyd i powiedzieć komuś o swoim problemie, zwrócić się po pomoc.

Książka „Zły Pan” robi bardzo silne wrażenie na dorosłych i wielu rodziców ma wątpliwości, czy należy czytać ją dzieciom, czy nie jest za „mocna”, czy ich nie przerazi. Książka jest przeznaczona głównie do pracy terapeutycznej z dziećmi, które doświadczają przemocy. Nie należy jednak obawiać się, że przypadkowy kontakt z książką narazi dziecko na traumę. Dzieci bez takich doświadczeń nie zrozumieją tego tekstu. Gro Dahle opowiada w wywiadach, że dla większości dzieci (niedotkniętych przemocą) jest to po prostu bajka o superbohaterze wygrywającym ze Złym Panem, głębszy przekaz  jest dla nich nieczytelny.

Podobne wpisy

error: Content is protected !!