Poczytajki-pomagajki; wiek 5+
Książki z serii poczytajki-pomagajki wydawnictwa Muza są skierowane do dzieci rozpoczynających edukację przedszkolną lub szkolną. Ich celem nie jest jednak redukowanie lęku separacyjnego przedszkolaków ani oswajanie szkolnej rzeczywistości. Autorzy koncentrują się tu na problemach związanych z nawiązywaniem pierwszych relacji społecznych. Na dzieci, które do tej pory widziały tylko akceptację i podziw w oczach kochających rodziców, czeka teraz trudne zadanie: będą musiały zweryfikować swoje poczucie własnej wartości w oparciu o porównania z kolegami, skonfrontować się z opiniami innych dzieci na swój temat i określić swoją pozycję w grupie rówieśniczej.
Wspólne dla wszystkich książek z tej serii jest przesłanie, że każdy jest inny i nikt nie jest gorszy. Opowiadania uczą dostrzegania w sobie i innych mocnych stron i wyrozumiałości dla wad i słabości. Mali czytelnicy mogą sami utożsamić się z głównymi bohaterami albo zobaczyć w nich swoich kolegów. Dzięki temu, że autorzy koncentrują się na zaletach bohaterów, podkreślają ich talenty, lektura poczytajek-pomagajek może pomóc w podniesieniu samooceny dzieci, które czują się gorsze, nie potrafią odnaleźć się w grupie (np. Nieśmiałek zrozumiał, że wystąpienia publiczne są jego piętą achillesową, ale ma za to talent matematyczny). Może też wpłynąć na zmianę postrzegania tych dzieci przez kolegów (koledzy Zmyślacza przekonali się, że chłopiec wprawdzie często fantazjuje, ale ma najlepsze pomysły i tylko dzięki jego wyobraźni udało się szkolne przedstawienie).
Głównym celem tzw. bajek terapeutycznych jest pomoc dzieciom w zrozumieniu i rozwiązaniu trapiących je problemów. Ta „misja” niestety często wpływa negatywnie na jakość tekstów, fabuła jest schematyczna, postacie bardzo uproszczone itd. Serię poczytajki-pomagajki cenię właśnie za udane połączenie funkcji psychoedukacyjnej z walorami literackimi. Czytając nie mamy wrażenia, że „misja” zabiła literaturę. Opowiadania zostały stworzone przez znanych i lubianych autorów i ilustratorów książek dla dzieci m.in. Barbarę Kosmowską, Grzegorza Kasdepke, Joannę Olech, Elizę Piotrowską, Jonę Jung i Iwonę Całą. Książki z tej serii zostały pozytywnie ocenione przez psycholog dziecięcą Aleksandrę Piotrowską.
Do tej pory ukazały się:
Arcybolek, Joanna Olech, ilustracje Iwona Cała, Wydawnictwo Muza, Warszawa 2014, ISBN: 978-83-7758-768-3
Bohaterem książki Arcybolek jest chłopiec z rodziny dotkniętej problemem alkoholowym. Koledzy ze szkoły odrzucają go, wyśmiewają, opowiadają sobie na przerwach, że widziały tatę Bolka, jak leżał pod sklepem w jednym bucie itd. Chłopiec czuje się gorszy, bo jego rodzina nie ma pieniędzy na nowe „najki” czy nalepki ze świnką Pepą, ale najbardziej zazdrości innym dzieciom, że rodzice mają dla nich czas. Bolek wstydzi się ojca i jednocześnie marzy o tym, żeby tata kiedyś pojeździł z nim na rowerze. Chłopiec odreagowuje swoje frustracje stając się klasowym rozrabiaką, dokucza kolegom, często zachowuje się agresywnie. Pewnego dnia tata koleżanki z klasy Bolka, Mani, zauważa, że chłopiec potrafi ładnie rysować i zachęca dzieci do wzięcia udziału w konkursie plastycznym. Wygrana w konkursie podnosi poczucie własnej wartości Bolka. Sukces nie rozwiązuje oczywiście wszystkich problemów chłopca, nie sprawi, że jego tata przestanie pić a wszyscy koledzy go polubią, ale Bolek zaczyna wierzyć w siebie i rozumieć, że nie ponosi odpowiedzialności za błędy ojca, że ma wpływ na własne życie. Lektura pokazuje również, że nie należy oceniać po pozorach i że zawsze należy się zastanowić, skąd biorą się agresywne postawy u dzieci.
Chorowitek, Agnieszka Kaluga, ilustracje Marianna Jagoda, Wydawnictwo Muza, Warszawa 2014, ISBN: 978-83-7758-767-6
Chorowitek opowiada o chłopcu, który chorował na raka i po długiej przerwie wraca do szkoły. Chłopiec jest już zdrowy i chciałby być traktowany zwyczajnie, ale zachowanie innych nie pozwala mu zapomnieć o chorobie. Mamy innych dzieci głaszczą go ze współczuciem po głowie (przy dziewczynach!), nauczyciele stosują wobec niego taryfę ulgową (traktują go pobłażliwie, żeby Witek się nie zmęczył albo nie zdenerwował) a dzieci unikają go, nazywając Witkiem-Chorowitkiem. A Witek nie potrzebuje litości. Chce się bawić, skakać, biegać na zajęciach w-f a nawet dostawać uwagi za spóźnienie. Kiedy dzięki blogowi Witka jego klasa zdobywa nagrodę w postaci wycieczki, chłopcu w końcu udaje się odnaleźć swoje miejsce w klasie.
Dokuczalska, Joanna Fabicka, ilustracje Daniel de Latour, Wydawnictwo Muza, Warszawa 2015, ISBN: 978-83-7758-698-3
Gaduła, Barbara Kosmowska, ilustracje Ola Płociska, Wydawnictwo Muza, Warszawa 2015, ISBN: 978-83-7758-766-9
Nieśmiałek, Sylwia Chutnik, ilustracje Jona Jung, Wydawnictwo Muza, Warszawa 2014, ISBN: 978-83-7758-699-0
O Nieśmiałku przeczytasz tutaj
Nowa w przedszkolu, Katarzyna Pruchnicka, ilustracje Dorota Szoblik, Wydawnictwo Muza, Warszawa 2015, ISBN: 978-83-7758-897-0
Sama-listy z piwnicy, Grzegorz Kasdepke, ilustracje Kasia Kołodziej, Wydawnictwo Muza, Warszawa 2014, ISBN: 978-83-7758-697-6
Rodzice Kariny rozstali się. Dziewczynka bardzo tęskni za tatą. Nie znajduje też oparcia w matce, która sama nie może odnaleźć się w nowej sytuacji. Matka z wielką determinacją próbuje odciąć się od przeszłości. W tym celu, co dwa tygodnie, organizuje w domu salon piękności, robi generalne porządki i pozbywa się wszystkiego, co jej przypomina dawne życie. Ofiarami tych „czystek” padają też zabawki dziewczynki. Matka powtarza „Mamy tyle niepotrzebnych, starych rzeczy. Wynieśmy je, żeby zrobić miejsce dla nowych!” i nie chce słuchać, że to ukochana lalka a to przytulanka od babci …. Karina pisze listy do wyniesionych do piwnicy zabawek, bo tylko im może opowiedzieć o swoich problemach i troskach. Kiedy dziewczynka słyszy od matki, że jeszcze może „urodzić jej braciszka”, wpada w panikę, że i ona stanie się niedługo „stara” i „niepotrzebna” i pyta zabawki, czy będzie mogła zamieszkać z nimi tam na dole, w piwnicy, kiedy nowe dziecko zajmie jej miejsce. Na szczęście ten przejmujący list trafia w ręce mamy i zaczyna dostrzegać emocje córki.
Bardzo cenne w opowiadaniu (to dotyczy zresztą całej serii) jest to, że autor nie stara się na siłę zaproponować dziecku uproszczonych rozwiązań w sytuacjach, które są od dzieci niezależne (Sama nie ma wpływu na rozwód rodziców). Zamiast gotowego rozwiązania swojego problemu dzieci znajdą emocjonalne wsparcie i nadzieję, że i w ich życiu wszystko się powoli poukłada.
Zmyślacz, Eliza Piotrowska, ilustracje Agnieszka Żelewska, Wydawnictwo Muza, Warszawa 2015, ISBN: 978-83-7758-896-3
Paweł opowiada dzieciom o fantastycznych przygodach swojego taty, który tresuje groźne lwy, zna czterdzieści osiem języków, widzi w ciemności i potrafi nie oddychać pod wodą. Dzieci początkowo mu zazdroszczą, ale potem wydaje się, że Paweł wcale nie ma taty, a wszystkie historie były wymyślone. Dzieci przestają wierzyć Pawłowi i odsuwają się od „Zmyślacza”. Kiedy jednak nauczycielka każe uczniom przygotować przedstawienie na koniec roku, okazuje się, że nikt nie ma pomysłu na sztukę. Tylko dzięki Pawłowi przedstawienie dochodzi do skutku. Dzieci zaczynają doceniać wyobraźnię kolegi i rozumieć, że Paweł kłamał, bo bardzo chciałby mieć tatę, „nawet takiego całkiem zwyczajnego”. Sukces przedstawienia podnosi też samoocenę Pawła.
