Książki do biblioterapii część 5

Dzisiaj kolejne trzy tytuły, które polecam jako podstawę zajęć warsztatowych z elementami biblioterapii. Możecie wykorzystać je, żeby popracować nad samooceną, lękiem przed nieznanym czy radzeniem sobie z szeroko pojętą stratą.

Przypomnę, że w zestawieniu nie uwzględniłam typowych bajek terapeutycznych (te bardzo łatwo znaleźć). Postanowiłam pokazać, że opowiadania psychoedukacyjne, psychoterapeutyczne i relaksacyjne to nie jedyne teksty, po które możemy sięgnąć podczas zajęć z elementami biblioterapii dla dzieci. Jest wiele książek, które nie zostały napisane specjalnie na potrzeby terapii, ale z powodzeniem mogą budować zasoby dzieci, pomagać im radzić sobie w sytuacjach emocjonalnie trudnych czy oswajać zjawiska wywołujące lęk.

Autor, tytuł, wiek, liczba stron:

Pięciu Nieudanych, Beatrice Alemagna (tekst i ilustracje), Wydawnictwo Dwie Siostry, wiek 5+, 34 strony

Główny temat, zagadnienie, cel zajęć/cel pracy z książką:

POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI, SAMOAKCEPTACJA, PRESJA WYGLĄDU, PORÓWNYWANIE SIĘ Z INNYMI

Krótkie streszczenie:

O bohaterach tej książki można powiedzieć wiele, ale na pewno nie to, że są doskonali. Każdy z Pięciu Nieudanych ma jakąś wadę: pierwszy jest dziurawy, drugi jest złożony na pół, trzeci sflaczały, czwarty postawiony na głowie, a piąty, lepiej nie mówić, „felerny od stóp do głów”. Ale myli się każdy, kto myśli, że Nieudani są nieszczęśliwi. Co to, to nie! Nieudani w pełni akceptują siebie samych i siebie nawzajem. Co więcej, często licytują się, kto jest bardziej nieudany. Bawi ich też, że niczego nie potrafią zrobić do końca, „wszystko knocą”.

Pewnego dnia w ich nieudanym, koślawym domku pojawia się gość, który „ma nos w miejscu nosa i ani jednej dziury w brzuchu…”. Jest po prostu idealny. Idealny jest oburzony wyglądem i zachowaniem Nieudanych. „Żaden z was pożytek. Jesteście naprawdę do niczego” – wyrokuje i postanawia ich poprawić. Jednak Nieudani lubią swoje wady i wcale nie uważają, że doskonałość jest najwyższą wartością w życiu. Pierwszy tłumaczy, że dzięki swoim dziurom nigdy się nie złości, gniew przelatuje przez niego i znika. Złożony-Na-Pół ma w swoich zagięciach mnóstwo pięknych wspomnień a Postawiony-Na-Głowie ogląda świat z niecodziennej perspektywy, dzięki czemu widzi to, czego inni nie dostrzegają. To rzekłszy, poklepali się po plecach i poszli sobie, a zdziwiony Idealny został sam jak palec.

Czego uczy, co ważnego pokazuje, co możemy przekazać przy pomocy tej książki, co poćwiczyć:

Książka w dowcipny sposób uczy samoakceptacji i dystansu do siebie i niesie ważny przekaz, że można być szczęśliwym, nawet kiedy bardzo daleko nam do ideału. Bohaterowie udowadniają nawet, że znacznie lepiej być szczęśliwym niż doskonałym.

Lektura może wesprzeć szczególnie osoby (nie tylko dzieci), które czują się inne gorsze, mają niską samoocenę, kompleksy z powodu wyglądu czy porównywania swoich osiągnięć z innymi.

Mocne strony/komentarz:

Potrzebny tytuł w czasach wszechobecnej presji idealnego wyglądu i bycia perfekcyjnym w każdej dziedzinie. W czasach, kiedy już przedszkolaki są zapisywane na zajęcia doskonalące, na każdym polu oceniane, a ich wyniki stale porównywane.

Ilustracje – w formie kolaży z gazet, tkanin, tektury – też odbiegają od lansowanych w literaturze dziecięcej trendów estetycznych.

Dodatkowe aktywności/scenariusze

W dodatku „Biblioterapia w szkole” do kwartalnika „Biblioteka w szkole” z 10.2019 znajdziecie ciekawy scenariusz zajęć na podstawie tej książki. Zajęcia są skierowane do dzieci 13-15 lat i mają na celu kształtowanie umiejętności pozytywnego myślenia o sobie, uświadomienie destrukcyjnej roli stereotypów i roli pozytywnych słów w kształtowaniu samooceny.

W czasopiśmie Biblioterapeuta 3/2017 opublikowano scenariusz dla dzieci w wieku 7-10 lat na temat wad i zalet, a w numerze 2/2017 scenariusz zajęć skierowanych do młodzieży na temat poczucia własnej wartości.

Przy okazji przypomnę, że tutaj znajdziecie scenariusze zajęć z elementami biblioterapii autorstwa zaprzyjaźnionych biblioterapeutek.

2. Autor, tytuł, wiek, liczba stron:

Koala, który się trzymał, Rachel Bright, ilustracje Jim Field, Wydawnictwo Zielona Sowa, wiek 4+, 29 stron

Główny temat, zagadnienie, cel zajęć/cel pracy z książką:

LĘK PRZED NIEZNANYM

Krótkie streszczenie:

Koala całymi dniami kurczowo trzyma się drzewa. Tylko tam czuje się bezpiecznie, a wszystko, co nowe, nieznane, przeraża go. Zwierzęta zapraszają Koalę do wspólnej zabawy, lecz on, chociaż czasami spogląda na nie z zazdrością i skrycie marzy o przygodach z nowymi przyjaciółmi, zaraz przypomina sobie o wszystkich niebezpieczeństwach czyhających na niego na dole i jeszcze mocniej przywierał do drzewa. Kiedy pewnego dnia siła wyższa pomaga bohaterowi opuścić strefę komfortu i zejść na ziemię, Koala przekonuje się, że świat nie jest taki straszny, jak mu się wydawało. A kiedy ma się łapki wolne od trzymania, można robić wiele ciekawych rzeczy!

Czego uczy, co ważnego pokazuje, co możemy przekazać przy pomocy tej książki, co poćwiczyć:

Książka pokazuje dzieciom, że warto przełamywać swoje lęki i słabości. A otwierając się na zmiany i nowe znajomości możemy naprawdę wiele zyskać.

Mocne strony/komentarz

Krótki, wierszowany tekst łatwo wpada w ucho. Przekaz jest zrozumiały już dla młodszych przedszkolaków, ale nienachalny.

Z tej serii polecam jeszcze książki „Mysz, która chciała być lwem” i „Wiewiórki, które nie chciały się dzielić”. Każda część porusza inny temat, ale wspólnym mianownikiem jest zachęta do aktywnej postawy wobec życiowych wyzwań, odważnego stawiania czoła problemom.

Ilustracje Jima Fielda działają na dzieci hipnotyzująco. Nawet maluchy, które mają problem ze skupieniem się na dłużej, dają się wciągnąć ilustratorowi do australijskiego, afrykańskiego albo kanadyjskiego lasu (akcja każdej książki rozgrywa się na innym kontynencie) i przez długie minuty słychać tylko przewracanie stron.

Dodatkowe aktywności

Warto zrobić z uczestnikami rundkę i zapytać, jakie oni mają sposoby na przełamywanie lęku, co im pomaga, gdy stoją przed wyzwaniem. Książkę można też wykorzystać do ćwiczenia z maluchami spostrzegawczości i poszerzania słownictwa (egzotyczne zwierzęta).

3. Autor, tytuł, wiek, liczba stron:

Jabłonka Eli, Catarina Kruusval (tekst i ilustracje), Wydawnictwo Zakamarki, wiek 4+, 24 strony

Główny temat, zagadnienie, cel zajęć/cel pracy z książką:

RADZENIE SOBIE ZE STRATĄ, ZMIANĄ, TRUDNYMI EMOCJAMI

Krótkie streszczenie:

Ela mieszka z rodzicami w domku z pięknym ogrodem. W ogrodzie jest wiele miejsc do zabawy np. drewniana chatka i wielki kamień, ale Ela i jej przyjaciel Olek najbardziej lubią bawić się w konarach starej jabłoni. Drzewo się zmienia – wiosną jest obsypane białymi kwiatami, latem całe zielone, jesienią ugina się pod ciężarem żółto-czerwonych jabłek, a zimą traci wszystkie liście. O każdej porze roku jabłoń jest świetną kryjówką, obserwatorium i huśtawką. Daje też cień i przepyszne owoce.

Kiedy pewnego dnia wichura powala drzewo, cała rodzina czuje smutek i żal. W zimowe wieczory rodzice i Ela wspominają swoją jabłonkę, oprawiają w kolorową ramkę i wieszają na ścianie jej zdjęcie i nikt nie chce zjeść ostatniego jabłka, które im zostało.

Wiosną wszyscy razem usuwają korzenie przewróconego drzewa i w tym samy miejscu sadzą nową jabłonkę. Dzieci są rozczarowane, że jest taka mała i ma takie cienkie gałązki. W niczym nie przypomina ich ukochanego drzewa! Wątpią, czy kiedykolwiek będzie można się na nią wspinać. Ale kiedy jesienią pojawia się pierwszy owoc i każdy zjada kawałek, okazuje się, że jabłko jest równie smaczne, jak te ze starej jabłonki.

Czego uczy, co ważnego pokazuje, co możemy przekazać przy pomocy tej książki, co poćwiczyć:

Opowiadanie o Eli otwiera przestrzeń do rozmów na różne tematy. Z maluchami można porozmawiać o porach roku i cyklu życia przyrody i w delikatny sposób poruszyć temat przemijania.

Na podstawie „Jabłonki” można też zorganizować warsztaty dla dzieci starszych na temat radzenia sobie ze zmianami, ze stratą i trudnymi emocjami.

Mocne strony/komentarz

„Jabłonka Eli” opowiada o stracie, ale nie jest przygnębiająca – pokazuje, że w życiu radość przeplata się ze smutkiem i niesie pozytywne przesłanie, że zmiany nie muszą być złe, że każdy koniec jest początkiem czegoś nowego.

Maluchom bardzo spodobają się kolorowe, pełne drobnych szczegółów ilustracje.